Wszystkie dzielniki¶
Czasem bywa tak, że potrzebujemy poznać wszystkie dzielniki zadanej liczby. Dzielnik to wartość, przez którą liczba jest podzielna, czy też mówiąc inaczej, dzieli się bez reszty.
Zadanie to jest stosunkowo proste, należy jednak zadać sobie pytanie: jakie liczby musimy sprawdzić, by znaleźć wszystkie dzielniki? Jak zobaczymy, odpowiedź nie jest taka oczywista i do tego problemu można podejść na kilka sposobów. Zanim jednak przejdziemy do rozwiązań, zacznijmy od formalnej specyfikacji problemu i prostego przykładu.
Specyfikacja¶
Dane¶
- \(n\) — liczba naturalna, większa od zera
Wynik¶
- Wszystkie dzielniki liczby \(n\)
Przykład¶
Dane¶
Wynik: \(1,2,3,4,6,12\)
Rozwiązanie zupełnie naiwne¶
Przejdźmy do próby rozwiązania problemu. Naszym zadaniem jest wypisać wszystkie dzielniki podanej wartości. Nie możemy żadnego pominąć. Spróbujmy więc odpowiedzieć na postawione wcześniej pytanie: jakie liczby musimy sprawdzić? Po pierwsze możemy łatwo zauważyć, że nie ma sensu sprawdzać wartości mniejszych niż \(1\). Najmniejszy i zarazem pierwszy dzielnik to będzie zawsze liczba \(1\). Od niej więc zaczynamy poszukiwanie dzielników. W którym miejscu jednak należy się zatrzymać? Cóż, na pewno nie ma sensu sprawdzać wartości większych od \(n\). Liczba nie może być podzielna przez wartość od siebie większą!
Podsumowując wystarczy sprawdzić wszystkie liczby od \(1\) do \(n\), aby znaleźć dzielniki. W ten sposób otrzymaliśmy pierwsze, zgrubne ograniczenie naszego przeszukiwanego przedziału wartości. Dla każdej liczby z tego zakresu będziemy sprawdzać, czy jest ona dzielnikiem \(n\).
Pozostaje jeszcze bardzo ważna kwestia: jak sprawdzić, czy jedna liczba jest dzielnikiem drugiej? Cóż, wystarczy sprawdzić, czy dzielą się bez reszty. Czy też, bardziej formalnie, reszta z dzielenia wynosi \(0\).
Spróbujmy teraz to wszystko zapisać w formie algorytmu.
Pseudokod¶
Info
mod oznacza resztę z dzielenia
Schemat blokowy¶
%%{init: {"flowchart": {"curve": "linear"}, "theme": "neutral"} }%%
flowchart TD
START(["Dzielniki(n)"]) --> K0[i := 1]
K0 --> K1{i <= n}
K1 -- PRAWDA --> K2{n mod i = 0}
K2 -- PRAWDA --> K3[/Wypisz i/]
K3 --> K1i[i := i + 1]
K2 -- FAŁSZ --> K1i
K1i --> K1
K1 -- FAŁSZ ----> STOP([STOP])Złożoność¶
W naszym rozwiązaniu przechodzimy przez wszystkie kolejne wartości od \(1\) do \(n\). Dla zadanego \(n\) mamy więc do sprawdzenia \(n\) potencjalnych dzielników. Stąd też otrzymujemy złożoność:
\(O(n)\) — liniowa
Rozwiązanie naiwne¶
Mamy już pierwsze rozwiązanie naszego problemu. Zastanówmy się teraz, jak możemy je zoptymalizować, czyli usprawnić. Szczególnym fragmentem naszego rozwiązania, który aż prosi się o optymalizację, jest przeglądanie liczb od \(1\) do \(n\). Pomyślmy, jak możemy zawęzić ten zakres?
Zauważmy, że od pewnej wartości możemy mieć już gwarancję, że nie znajdziemy kolejnych dzielników, poza samym \(n\). Gdy sprawdzana liczba jest większa od połowy \(n\), to nie może być już dzielnikiem \(n\). W związku z tym wystarczy, że będziemy sprawdzać potencjalne dzielniki do \(n/2\), a dokładniej do części całkowitej z tegoż dzielenia. Musimy tylko pamiętać o tym, by wypisać także wartość \(n\), jeżeli jest większe od jedynki.
Pseudokod¶
funkcja Dzielniki(n):
1. Od i := 1 do n div 2, wykonuj:
2. Jeżeli n mod i = 0, to:
3. Wypisz i
4. Jeżeli n > 1, to:
5. Wypisz n
Info
div oznacza dzielenie całkowite
Schemat blokowy¶
%%{init: {"flowchart": {"curve": "linear"}, "theme": "neutral"} }%%
flowchart TD
START(["Dzielniki(n)"]) --> K0[i := 1]
K0 --> K1{i <= n div 2}
K1 -- PRAWDA --> K2{n mod i = 0}
K2 -- PRAWDA --> K3[/Wypisz i/]
K3 --> K1i[i := i + 1]
K2 -- FAŁSZ --> K1i
K1i --> K1
K1 -- FAŁSZ --> K4{n > 1}
K4 -- PRAWDA --> K5[/Wypisz n/]
K5 --> STOP([STOP])
K4 -- FAŁSZ --> STOPZłożoność¶
W naszym rozwiązaniu przechodzimy przez wszystkie kolejne wartości od \(1\) do \(n/2\). Dla zadanego \(n\) mamy więc do sprawdzenia \(n/2\) potencjalnych dzielników. Stąd też otrzymujemy złożoność:
\(O(\frac{n}{2})\)
Rozwiązanie optymalne¶
Możemy jeszcze bardziej skrócić zakres przeszukiwania potencjalnych dzielników. Podobnie jak przy teście pierwszości, wystarczy że sprawdzimy dzielniki do pierwiastka z zadanej liczby. W ten sposób jednak nie znajdziemy wszystkich dzielników, a co najwyżej ich połowę. Dlatego dla każdego znalezionego w ten sposób dzielnika musimy wypisać jeszcze ten drugi z pary.
Pseudokod¶
funkcja Dzielniki(n):
1. Od i := 1 do sqrt(n), wykonuj:
2. Jeżeli n mod i = 0, to:
3. Wypisz i
4. Jeżeli (n / i) != i, to:
5. Wypisz (n / i)
Info
sqrt oznacza pierwiastek
Schemat blokowy¶
%%{init: {"flowchart": {"curve": "linear"}, "theme": "neutral"} }%%
flowchart TD
START(["Dzielniki(n)"]) --> K0[i := 1]
K0 --> K1{"i <= sqrt(n)"}
K1 -- PRAWDA --> K2{n mod i = 0}
K2 -- PRAWDA --> K3[/Wypisz i/]
K3 --> K4{"(n / i) != i"}
K4 -- PRAWDA --> K5[/"Wypisz (n / i)"/]
K5 --> K1i[i := i + 1]
K4 -- FAŁSZ --> K1i
K2 -- FAŁSZ --> K1i
K1i --> K1
K1 -- FAŁSZ ------> STOP([STOP])Złożoność¶
W naszym rozwiązaniu przechodzimy przez wszystkie kolejne wartości od \(1\) do \(\sqrt{n}\). Dla zadanego \(n\) mamy więc do sprawdzenia \(\sqrt{n}\) potencjalnych dzielników. Stąd też otrzymujemy złożoność:
\(O(\sqrt{n})\)